Recenzja filmu

When You Finish Saving the World (2022)

Jesse Eisenberg stoi – jako debiutant – po drugiej stronie kamery, lecz duchem jest tam, gdzie zwykle. "When You Finish Saving The World" odzwierciedla wszystkie cechy jego aktorstwa, zwłaszcza w lżejszym, komediowym wariancie. To film komiczny, niezręczny, czasem ironiczny i uszczypliwy, a po chwili – zaskakująco poważny. W prostej fabularnie i skomplikowanej emocjonalnie opowieści o matce i synu trwających w wiecznym, bezkrwawym konflikcie (Julianne Moore i Finn Wolfhard) sporo mówi się o społecznym niedopasowaniu, a reżyser dyskretnie rozgryza meandry rodzinnych relacji. Największą siłą filmu jest jednak prosty, błyskotliwy humor oraz bezpretensjonalna, reżyserska optyka. 

Choć Evelyn (Moore) na co dzień pracuje w schronisku dla ofiar przemocy domowej, nie należy do osób przyjemnych, ciepłych i empatycznych. Jest uparta, nieprzejednana i ma silny charakter, co nie zawsze sprzyja nawiązywaniu szczerych, międzyludzkich relacji – choćby ze swoim synem Ziggym (Wolfhard), którego najchętniej wymieniłaby na inny, wymarzony model dziecka. Kobieta lekceważy jego muzyczne ambicje, nie rozumie nastoletnich rozterek i kąśliwie poucza go przy każdej okazji. Z kolei Ziggy'ego nie do końca obchodzą rodzinne obowiązki, jest zbyt zajęty livestreamowaniem amatorskich piosenek i budowaniem zasięgów w internecie. Zanurzony w wirtualnym świecie vlogosfery nie śledzi tego, co dzieje się w realu. A dzieje się prawdopodobnie zbyt dużo. Gdy znajomi ze szkoły, w tym Lila – dziewczyna, w której Ziggy się podkochuje – rozmawiają na forum o polityce, wojnie, kryzysie klimatycznym i zgubnych skutkach kolonializmu, chłopak czuje się bezradny i bezużyteczny. Znak czasów? 

Eisenberg w prześmiewczy i ironiczny sposób kreśli umowne granice powyższych narracji – zastanawia się nad wykuwanymi w nastoletnim wieku definicjami powyższych zagadnień i pyta, czy pokolenie Z jest na ten rodzaj funkcjonowania skazane. Eskapizm to luksus, na który nie stać młodych, zaś nadzieja na społeczne niezaangażowanie, wydaje się jedynie mrzonką. Zarówno polityka, jak i złośliwa matka ciągle dają o sobie znać, głośno pukając do drzwi Ziggy'ego. 

Moore świetnie oddaje rodzicielskie rozterki Evelyn. Zwłaszcza kiedy jej bohaterka przywiązuje się do nowego podopiecznego placówki, nastoletniego Kyle'a. W uprzejmym i wrażliwym chłopcu kobieta dostrzega materiał na syna idealnego, przy którym Ziggy wypada dosyć blado. Brawa należą się również Wolfhardowi, który do komediowych, słodko-gorzkich ról jest po prostu stworzony. W końcu to nie lada osiągnięcie fałszować na zawołanie, brzdękać na gitarce i masakrować folk rock, mając w rzeczywistości świetne muzyczne ucho i niemałe umiejętności wokalne.
 
Hipokryzja oraz fotogeniczny narcyzm Evelyn i Ziggy'ego sprawiają, że niełatwo obdarzyć ich gorącym uczuciem. Można jednak trochę się z nich pośmiać, wytknąć im przywary, by wreszcie spróbować ich zrozumieć, a nawet, ostatecznie, poczuć do nich odrobinę sympatii. Eisenberg nie idzie na łatwiznę – w komediowym sosie jest nuta goryczy, a historia bohaterów ma tragikomiczny wymiar. Do starego jak świat powiedzenia "rodziny się nie wybiera" dopowiada przewrotnie: "a przyjaciół tym bardziej", skazując bohaterów na liczne niepowodzenia związane z ich społecznym statusem. Nic więc dziwnego, że nawet banalne przesłanie reżyser zamienia w atut. Jasne, ma frajdę z bezlitosnej krytyki podobnego modelu rodziny, a pouczanie Evelyn oraz jej syna jest w filmie źródłem komediowej energii. Na szczęście, w swojej moralizatorskiej misji oszczędza widzów. Świat sam się nie uratuje, a z rodzina dobrze wychodzi się na zdjęciu. Wiemy to dobrze i bez niego.